1 ve 3. Kişi Ağzından Anlatım Nedir?

Yazarlar metinlerinde olayları kahramanların ağzından ya da dışarıdan anlatır. Bu da kişi ağzıyla anlatım olarak karşınıza çıkar. İşte, 1 ve 3. kişi ağzından anlatım:

1 ve 3. Kişi Ağzından Anlatım

Olayı anlatan kişi olayın içindeyse 1, değilse 3. kişi ağzından anlatımın olduğunu söyleriz. Başka bir ifadeyle olayın içinde “ben, sen, biz, siz” kişilerinden en az biri varsa 1. kişi ağzıyla anlatımdır. “O” ya da “onlar” kişilerinden biri varsa 3. kişi ağzından anlatım vardır.

Örnekler

Tahlil sonuçları iyi olduğu için sevindi. (O / 3. kişi)

Fasulye ekiminden önce tarlayı traktörle sürdük. (Biz / 1. kişi)

Servisi kaçırdığı için yaklaşık iki buçuk kilometre yürüdü. (O / 3. kişi)

Kasaba ortamında, doğal güzelliklerin içinde geçti çocukluğum. (Ben / 1. kişi)

Birazdan çıkacağı için çantasını duvardaki askıdan aldı. (O / 3. kişi)

Örnek Metinler:

Büyük bir gemi buz kütlelerini aralaya aralaya ilerliyordu. Kuzey yarım kürede yaz mevsimiydi ama kutup bölgesinde olduğu için karada her yer buzlarla kaplıydı. Uygun bir yerde bir grup avcı filikalarla gemiden uzaklaştı… (3. kişi)

Sesi duyar duymaz balkona çıktım. Gürültünün geldiği yöne bakınca çık şaşırdım çünkü park halindeki koca otobüsü 3 boyutlu sinema salonuna çevirmişlerdi. Çocuklar birden alana varmış, sıranın kendilerine gelmesini bekliyordu. Ben de annemden izin alıp heyecanla aşağı indim… (1. kişi)

Uyarı: Bir metnin kaçıncı kişi ağzıyla anlatımın olduğunu bulmak için sorularda çıkan metinleri sonuna kadar okumanız gerekir. Çünkü metnin sonuna kadar o, onlar gibi kişiler kullanılırken en sonda 1. kişi olabilir.

Örnek: Sınıf kapısının önünde duran Oktay, bir süre arkadaşlarıyla sohbet etti. Daha sonra öğretmenin yaklaştığını görünce içeri girdi. Heyecanla öğretmenin şimdi geleceğini söyleyip sırasına doğru ilerleri. Yanımdan geçerken kalemimi düşürdü ama umursamadan yerine oturdu…

Açıklama: Yukarıdaki metinde gördüğünüz gibi ilk üç cümlede 3. kişi ağzıyla anlatım vardı ancak son cümlede “yanımdan” ve “kalemimi” sözcükleri 1. kişi iyelik ekleri almış bu yüzden olayın içinde artık 1. kişi de vardır.

Dikkat: Metnin ilk üç cümlesini okuyunca üçüncü kişi ağzından anlatımın olduğunu görürsünüz ancak son cümlede “yanımdan” ve “kalemimi” ifadeleri anlatımın türünü değiştirmiş, birinci kişi ağzından anlatıma çevirmiştir. Ayrıca bir metinde kaçıncı kişi ağzıyla anlatımın olduğunu belirlemek için sadece fiil yüklemlerine bakmak yetmez. İyelik ekini almış isimler de bu anlatımın kişisini değiştirebilir.


Sıkça Sorulan Sorular

1. kişi ağzından ne demek?

Olayı anlatan kişi de olayın içindedir. Bu anlatımlarda 1. tekil, 2. tekil, 1. çoğul ya da 2. çoğul kişi eki veya iyelik ekleri vardır.

3. kişi ağzından ne demek?

3. kişi ağzından anlatım, olayı anlatan kişinin olayı dışarıdan gözlemlemesidir ayrıca bu anlatımlarda 3. tekil ya da 3. çoğul kişi eki veya iyelik eki olur.

2. kişi ağzı ne demek?

2. tekil ve çoğul şahısları “sen” ve “siz” zamirleriyle ifade ederiz. Fiiller bu zamirlere uygun kişi ekleri alır ancak bu ekler anlatımın kişisini değiştirmez. Onlar da 1. kişi ağzından anlatıma dahildir.

Hangi kişiler, hangi anlatıma dahildir?

1. tekil (ben), 2. tekil (sen), 1. çoğul (biz), 2. çoğul (siz) kişi veya iyelik eklerinin olduğu cümleler 1. kişi ağzından anlatımdır. 3. tekil (o) ve 3. çoğul (onlar) kişi veya iyelik eklerinin olduğu cümleler de 3. kişi ağzıyla anlatımdır.

1 ve 3. kişi ağzından anlatımın bakış açılarından farkı nedir?

1 ve 3. kişi ağzından anlatım, kelimelerin aldığı bazı eklerle anlaşılır ve bakış açılarının bulunmasında kaynaklık eder.

Kaç tane anlatıcı vardır?

Olaya dayalı metinlerde (hikâye, roman, masal, fabl, efsane, anı…) 1 ya da 3. kişi ağzıyla anlatım olur yani toplam iki çeşit anlatıcı vardır.


Bu notu indirmek için tıklayınız.

“1 ve 3. Kişi Ağzından Anlatım Nedir?” üzerine 2 yorum

Yorum yapın