7. Sınıf Fiiller Konu Anlatımı. Fiiller Nedir? Nasıl Bulunur?

7. sınıf dil bilgisi konularından ilki olan "Fiiller", oldukça önemli bir konu. Yazılı ve deneme sınavlarında çıkma ihtimali son derece yüksek. Basit olmasına rağmen alt başlıklarının fazla olması ve eklere dayalı olması nedeniyle bazen yanlış yapılabiliyor. Bu yüzden fiiller konu anlatımını dikkatlice okumanızı, ara sıra tekrar etmenizi ve bol bol soru çözmenizi öneririm. Ayrıca sayfanın altında yer alan linki tıklayarak bu konu anlatımını .pdf biçiminde indirebilir, çıktısını alabilirsiniz.

İşte; basit ve sade anlatımla, bol örneklerle 7. sınıf Fiiller konu anlatımı:

Anlamına göre Fiiller: İş (Kılış), Durum ve Oluş Fiilleri

Çekimli Fiiller: Kip Ekleri (Haber, Dilek) ve Kişi Ekleri

Fiillerde Olumsuzluk ve Soru Anlamları

Anlamına Göre Fiiller

İş (kılış), oluş veya durum anlamı taşıyan sözcüklerdir. Bu anlamdan birini kazanmış sözcük, tür olarak fiil sayılır.

İş (Kılış) Fiilleri

İyi yapan durumdaki özneden etkilenen bir varlık (nesne) yazılsa da yazılmasa da vardır. Bu tür fiiller “onu” sözcüğüyle okunmaya uygundur.

İş Fiili Örnekleri: çağırdı, bekliyor, yazacak, söylememelisiniz, atmalısın, böl, temizliyorlar, dinler, beklesen, okuyacakmış...

Durum Fiilleri

Öznenin halini, durgunluğunu ya da ruhsal durumunu anlatır. “onu” sözcüğüyle okunmaya uygun değildir.

Durum Fiili Örnekleri: uyudu, gelecek, bayılmış, ağlıyor, sevinmiş, duygulandık, üzüldüm, koşacaksınız, otursunlar, gitmelisin…

Bilgi: Nesneler, öznenin yaptığı işten etkilenen ögelerdir. Bir cümlede nesnenin olup olmayacağını belirleyen en önemli unsur fiilin anlamıdır. İş bildiren fiilin yüklem olduğu cümleler nesne alabilirken durum bildiren fiillerin yüklem olduğu cümlelerde nesne olmaz.

Oluş Fiilleri

Bir durumun doğada kendi kendine değiştiğini anlatır. Değişim bir anda değil, süreç içinde meydana gelir. Bu nedenle hemen algılanmaz, sürecin sonunda anlaşılır. Mesela bir yoğurdun ekşimesi belli bir süre içinde meydana gelir.

Oluş Fiili Örnekleri: paslandı, büyümüş, kızardı, hastalanmışsın, iyileştim, bronzlaşmış, çürüdü, karardı…

Çekimli Fiiller

Kip (haber, dilek) ve kişi ekini alan sözcüklerdir. Aşağıda çekimli fiili oluşturan unsurlar şema şeklinde verilmiştir.

A) Kip Ekleri

1) Haber (Bildirme) Kipleri

a. Şimdiki Zaman: Eylemin yapılma zamanı ile konuşma zamanı aynı andadır. “-yor” ekiyle çekimlenir, bunun dışında -makta, -mekte eki de şimdiki zaman anlamında kullanılabilir.

Şimdiki Zaman Örnekleri: koşuyor, bakıyorsun, dinliyorlar, yazıyorsunuz, ayrılıyorsunuz, bekliyorum, uyumakta, çözmekteler…

b. Gelecek Zaman: Eylemin konuşulandan daha sonraki zamanda yapılacağı anlamını taşır. “-ecek, -acak” eklerinden birini alır.

Gelecek Zaman Örnekleri: koşacak, bakacaksın, dinleyecekler, yazacaksınız, uyuyacak, ayrılacaksınız, bekleyeceğim (yumuşama sebebiyle ekte değişim olmuştur.)…

c. Geniş Zaman: Eylemin tüm zamanlar için yapıldığını ya da yapılacağını ifade eder. “-r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür” eklerinden birini alır.

Geniş Zaman Örnekleri: koşar, bakarsın, dinlerler, yazarsınız, uyur, ayrılırsınız, beklerim…

ç. Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman: Eylemin konuşulan zamandan önce gerçekleştiğini ve konuşan kişinin eylemi gördüğünü ifade eder. “-dı, -di, -du, -dü, -tı, -ti, -tu, -tü” eklerinden birini alır.

Görülen Geçmiş Zaman Örnekleri: koştu, baktın, dinlediler, yazdınız, uyudu, ayrıldınız, bekledim…

d. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman: Eylemin konuşulan zamandan önce gerçekleştiğini ve konuşan kişinin eylemi görmediğini ifade eder. Ayrıca eylemin başkasından duyulduğu anlamını taşır. “-mış, -miş, -muş, -müş” eklerinden birini alır.

Duyulan Geçmiş Zaman Örnekleri: koşmuş, bakmışsın, dinlemişler, yazmışsınız, uymuş, ayrılmışsınız, beklemişim…

Not: Duyulan geçmiş zaman eki alan bazı fiiller başkasından duyma yerine sonradan farkına varma anlamı taşıyabilir:

Duyma Anlamındaki Fiil Örnekleri: Çok acıkmışım, yüzümde sivilce çıkmış, saçım epey uzamış...

2) Dilek (Tasarlama) Kipleri

a. İstek Kipi: Eylemin yapılması hakkında istek bildirir. “-a, -e” eklerinden birini alır.

İstek Kipi Örnekleri: koşayım, bakasın, dinleyeyim, yazasınız, uyuyasınız, ayrılasınız, bekleyeyim…

b. Şart Kipi: Eylemin gerçekleşmesinin şarta bağlı olduğunu ya da eylemin gerçekleşme isteğini bildirir. “-sa, -se” eklerinden birini alır.

Şart Kipi Örnekleri: koşsam, baksan, dinlesem, yazsanız, uyusa, ayrılsanız, beklesem…

Not: Şart kipi bazen isteme anlamı da bildirebilir: “Keşke pikniğe gitsek.” Bu cümlede istek anlamı olsa da fiil şart kipini almıştır.

c. Gereklilik Kipi: Eylemin yapılma gerekliliğini bildirir ya da öneri anlamı taşır. “-malı, -meli” eklerinden birini alır.

Gereklilik Kipi Örnekleri: koşmalıyım, bakmalılar, dinlemeliyim, yazmalısınız, ayrılmalısınız, beklemeliyim, zayıflamalı…

ç. Emir Kip: Eylemin yapılması hakkında emirde bulunma anlamı taşır. Bu kipe ait bir ek yoktur. Ayrıca 1. tekil (ben) ve 1. çoğul (biz) şahısta çekimlenmiş emir kipi de yoktur.

Emir Kipi Örnekleri: baksınlar, yazınız, uyusun, ayrılınız, zayıflasın…

B) Kişi Ekleri

Eylemin kim tarafından yapıldığını, yapılmakta olduğunu ya da yapılacağını bildirir. Bu ekler kişiye göre değişime uğrar. 1. tekil şahıs (ben), 2. tekil şahıs (sen), 3. tekil şahıs (o); 1. çoğul şahıs (biz), 2. çoğul şahıs (siz) ve 3. çoğul şahıs (onlar) halleri vardır.

Fiillerde Olumsuzluk

Fiillerde olumsuzluk anlamı geniş zaman kipinde -maz, -mez ekleriyle oluşurken diğer kiplerde -ma, -me, -mı, -mi, -mu, -mü olumsuzluk ekinin gelmesiyle oluşur.

Olumsuz Anlamlı Fiil Örnekleri:

“Ara” fiilini şimdiki zamanın olumsuz anlamlarını tüm kişi eklerine göre çekimleyelim:

(ben) aramıyorum, (sen) aramıyorsun, (o) aramıyor; (biz) aramıyoruz, (siz) aramıyorsunuz, (onlar) aramıyorlar

“Bekle” fiilini geniş zamanın olumsuz anlamlarını tüm kişi eklerine göre çekimleyelim:

(ben) beklemem, (sen) beklemezsin, (o) beklemez; (biz) beklemeyiz, (siz) beklemezsiniz, (onlar) beklemezler

Dikkat: Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi geniş zamanın 1. tekil ve 1. çoğul olumsuzları -maz, -mez eki yerine -ma, -me ekiyle olur.

Fiillerde Soru

Fiillerde soru anlamı “mı, mi, mu, mü” soru edatıyla oluşur.

Soru Örnekleri: okumuyor musun, gidecek miyiz, gelmiş mi, bakmalı mıyız…

7. Sınıf Fiiller konu anlatımını indirmek için tıklayınız.