8. Sınıf Cümlenin Ögeleri Testi Çöz

İsim yüklemleri bazen diğer sözcüklerle birleşerek isim ya da sıfat tamlamasını oluşturur.

1) Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca yüklemden oluşmuştur?

A) Hepimizin tanıdığı ve saygı gösterdiği bir insan.

B) Bugün bekleme salonu tıklım tıklımdı.

C) Koşan çocukları görünce birden sevindi.

D) Alnındaki çizgiler çektiği sıkıntının tanığıdır.

2) Bazı cümleler sadece özne ve yüklemden oluşabilir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi özne ve yüklemden oluşmuş iki öğeli bir cümledir?

A) Yazar, yeni öyküsünde dede ile torunu arasındaki iletişim sorunlarına değinmiş.

B) Rehber öğretmeni raporlu olduğu için okul tercihlerini müdürün odasında yaptık.

C) Her insanın anlayışlı olmasını beklemek büyük bir yanılgıdır.

D) Yoldan yavaşça geçen dolmuş, yolcuları aldıktan sonra hızlandı.

İsim ve sıfat tamlaması bütün halde değerlendirildiği için aynı öge içinde yer alır. Bu durumda söz öbeği (grup) oluşturur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne söz öbeği içinde verilmiştir?

A) Kütüphanedeki kitapları bugün etiketlemeliyiz.

B) Pencereden dışarıyı izleyen kız daha sonra derin düşüncelere daldı.

C) Ankaralı iş adamları bu konuyu görüşmek üzere bir araya geldi.

D) Dünyayı telefona sığdıran teknoloji bizi birbirimizden ayırıyor.

Vurgulanan ögeler cümlede diğer ögelere göre daha gür sesle okunmaya uygundur. Bir cümlede vurguyu oluşturmanın birden fazla yöntemi vardır. Bunlardan en çok kullanılan iki yöntem şudur:

– Fiil yüklemden hemen önceki öge vurgulanır.

– İsim yükleminde ise yüklemin kendisi vurgulanır.

4) Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) üzerindedir?

A) İnşaatın zamanında bitmesi için gerekli ödemeleri yapılması lazım.

B) Tercihlerimi tamamladıktan sonra görevliyle görüşeceğim.

C) Dağcılık sporunu seçtiysen güvenlik tedbirlerinin en üst seviyede olması gerekir.

D) Üzülmeni istemediğim için haberi sana anlatmadım.

Okuyacağım kitapların sürükleyici olması gerekir.

5) Bu cümle öğe dizilişi yönüyle aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir?

A) Ödevini yapar yapmaz oyun oynamaya başladı.

B) Toplantıya katılan adamın tanıdık bir yüzü vardı.

C) Yarışta gücünün yettiği yere kadar mücadele etti.

D) Çözemediği sorulara tekrar bakıyordu.

6) Aşağıdakilerden hangisinin öğe sıralaması “Akdeniz yemek kültüründe balığın önemli bir yeri vardır.” cümlesine benzer?

A) Meyve toplama benim en sevdiğim iştir.

B) Ona bu eşyaları taşıttığın için küsmüş.

C) Okula yeni bir öğretmen gelmişti.

D) Toplantı salonuna az önce geldi.

7) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öğe sayısı diğerlerinden azdır?

A) Olumsuz şartlara rağmen başaracağına inanan ve azimle çalışan insanlar istedikleri hedefe ulaşacaktır.

B) Trafik kazasına şahit olan çocuklar yardım çağırmak için bir o yana bir bu yana koşuşturuyorlardı.

C) Bu roman, kahvede karşılaşan iki düşmanın arasındaki buzların nasıl eridiğini etkileyici bir dille anlatıyor.

D) Yazar, eleştirmenin değerlendirmelerde bulunduğu filmleri tarihsel sıralamaya göre ele almış.

8) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin öğeleri sırasıyla özne, nesne, zarf tümleci ve yüklemdir?

A) Ailem için elimden ne gelirse her zaman yapmaya hazırım.

B) Öğrencilerden birkaçı ödev için kütüphaneye gitmiş.

C) Sınav sonuçlarının ne zaman açıklanacağı hakkında kesin bir bilgi verilmedi.

D) Hiçbirimiz bu matematik sorusunu doğru çözememiştik.

9) Bağlaçlar cümlede eş görevli sözcükleri ya da cümleleri bağlar. Aşağıdakilerin hangisinde bağlaç nesneleri bağlamıştır?

A) Tartışmalarımız neticesinde herhangi bir karar alamadık.

B) Büyük mezarlığın önünden geçerek otoban yoluna doğru ilerledik.

C) Masada dünden kalma birkaç börek ve bir bardak ayran vardı.

D) Ne elindeki üzümleri ne de tabaktaki yemeğini paylaşıyordu.

10) Özneler fiil yüklemin bildirdiği işi yapan, isim yüklemde ise konu olan bir ögedir, “kim, ne?” sorularından biriyle bulunur. Gerçek özneler gizli ve açık olmak üzere ikiye ayrılır. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gizli özne vardır?

A) Bilgi, insanların çağa ayak uydurmasını sağlayan araçtır.

B) Geleceğe dair hedefler belirlemek insanı her zaman motive eder.

C) Keyifle içtiğim Türk kahvesinin ardından kendimi daha dinç hissediyordum.

D) Hastaları odaya dikkatlice alan görevli acele davranıyordu.

11) Yalnızca iş bildiren fiil yüklemli cümlelerde aranan nesneler “neyi, kimi, ne?” sorularından biriyle bulunur. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde nesne vardır?

A) Cemal’in numarasını aldıktan sonra dışarı çıktı.

B) Ahmet’in sebepsiz yere kavga ettiğinin farkındaydı.

C) Telefondaki kişiyi dinledikten sonra konuştu.

D) Yoğun bir tempoyla eksiklerimizi tamamlayabildik.

Ögeleri bulmak için şu soruları sorarız:

Özne: Kim, ne?

Dolaylı Tümleç: Nereye, nerede, nereden, kime, kimde, kimden, neye, neyde, neyden?

Yüklem: Bu ögeyi bulmak için soracağımız bir soru yoktur ancak yüklemler kurallı cümlede sonda bulunur.

12) Aşağıdaki cümlelerin hangisinin ögeleri sırasıyla özne, dolaylı tümleç ve yüklemdir?

A) Gelişmiş medeniyetler arasında yerini almak isteyenler, bilimsel ilerlemeye önem vermeli.

B) Kitapta günümüzdeki şairlerin birkaç şiirine yer verilmiş.

C) Önümüzdeki hafta Mersin’de dolu yağışı bekleniyormuş.

D) Yol çalışmaları tamamlandığı için evimize daha erken varmıştık.

13) İsim yüklemli cümlelerde vurgulanan öge yüklemdir. Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu yüklem üzerindedir?

A) Üzüntüsünün kaynağı bilmiyormuş.

B) Seni buraya davet eden kişi benim.

C) Patates çuvallarını yemekhaneye götürdüler.

D) Birbirimizi dinlemezsek anlayamayız.

Yer Tamlayıcısı (Dolaylı Tümleç): Cümlede yer bildirir. Ayrıca nerede, nereden, nereye, kimde, kimden, kime… gibi sorularla bulunur.

İsim tamlaması cümlede söz grubu oluşturur ve tamlamayı oluşturan sözcükler aynı öge içinde yer alır. Örneğin “Ayakkabının ucunda lekeler vardı.” cümlesinde dolaylı tümleç olan “ayakkabının ucunda” sözcüğü aynı zamanda belirtili isim tamlamasından oluşmuştur.

15) Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim tamlaması yer tamlayıcısı içinde verilmiştir?

A) Karanlık sokakta ilerlerken duyduğum sesle ödüm patladı.

B) Okulun panosunda asılmak üzere konuyla ilgili şiir toplanıyordu.

C) Yol ayrımına vardığımızda levhadaki otoban yolunu gördüm.

D) Bu türküyü dinlerken sanki Artvin’in yaylalarında gezerim.

Salondaki öğretmenler, seminerin başlamasını sabırsızlıkla bekliyordu.

16) Bu cümlede verilmeyen öğe aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özne

B) Nesne

C) Yer Tamlayıcısı

D) Zarf Tümleci

Bir ögenin içinde herhangi bir tamlama (isim, sıfat) varsa tamlama içindeki sözcükler, söz grubunu oluşturur.

17) Buna göre aşağıdakilerin hangisinde özne söz grubu içinde verilmiştir?

A) Başkalarının hatalarını sürekli irdeleyen bir insan yalnız kalmaya mahkûmdur.

B) Şairin şiirlerini okuduktan sonra biraz çay molası verdim.

C) Havaların aşırı ısınması nedeniyle bakkala dahi gidemiyoruz.

D) Yazar, genç yaşına rağmen birçok şiir ve öykü türünde eser vermiştir.

Buraya pikniğe gelenler, yerlere hiçbir zaman çöp atmaz.

18) Bu cümlenin öğe dizilişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne, yüklem

B) Özne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne, yüklem

C) Özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, dolaylı tümleç, nesne, yüklem

D) Özne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, nesne yüklem

19) Zarf tümleci cümlede durum, zaman, sebep, amaç, koşul, birliktelik ya da araç gibi anlamlar bildirir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde zarf tümleci yoktur?

A) Yazılıda çıkma ihtimali olduğu için bu konuya önem vermenizi istiyorum.

B) Yemekhanenin ihtiyaç listesinin başında patates ve soğan vardı.

C) Fabrika yangınıyla ilgili haberler gazetelerde genişçe yer verildi.

D) Yaylada biraz yürüyüş yaptıktan sonra çiçeklerle dolu bir bahçeden dönüş yaptık.

20) Aşağıdaki cümlelerin hangisi özne, zarf tümleci ve yüklemden oluşmuştur?

A) Yapıtlarındaki olaylar aniden gelişiyor.

B) Annemin yaptığı böreğin kokusu odama geldi.

C) Mersin bu yaz aşırı sıcaklardan kavruldu.

D) Çayın demlenmesiyle kahvaltı masasına geçtik.

21) Herhangi bir tamlamayla (isim ya da sıfat) oluşan yüklemler cümlede bazen tek başına bulunabilir. Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca yüklemden oluşmuştur?

A) Şu an Trabzon yaylalarında gezmek vardı.

B) Otobüse yetişemezsek yandık.

C) Korkudan gözleri fal taşı gibi açıldı.

D) Kimseden yardım beklemeyen bir insandı.

Temel Ögeler: Yüklem ve öznedir.

Yardımcı Ögeler: Nesne, dolaylı tümleç (yer tamlayıcısı) ve zarf tümlecidir.

22) Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisi yalnızca temel ögelerden oluşmuştur?

A) Selden önce bu köyün toprağı çok verimliydi.

B) Sizi sergi salonuna kendim götüreceğim.

C) Bilgi, gelişmişliğin en büyük ölçülerindendir.

D) Yakasından tutup ona hesap sordu.

Cümleler bazen tek ögeden (sadece yüklem) oluşabileceği gibi bazen de beş hatta daha fazla ögeden oluşabilir.

23) Aşağıdakilerden hangisi iki öğeli bir cümledir?

A) İyilik karşılık beklemeden yapılan yardımlardır.

B) Çocukluğumda bu mahalleye sık gelirdim.

C) Yüzü kızarmış utancından.

D) Pınar da çalışmıyor bugünlerde.

24) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin öğe sayısı diğerlerinden azdır?

A) Bayramlarda patlatılan torpillerden rahatsız olan kuşlar oldukça huzursuzlaşıyor.

B) Adam, sıkıca bağladığı kargıların uçlarını ipliklerle hat döşeyecek şekilde tutturdu.

C) Sınavı kötü geçen kardeşine moral vermek için odasına girdi.

D) Eskiden komşu köylere patika yollardan geçerek ulaşırdık.

Her soru cümlede farklı ögeyi buldurmaya yöneliktir. Burada dikkat etmemiz gereken kural şudur: Verdiğimiz cevap cümlenin hangi ögesiyse soru sözcüğünün cevabı da aynıdır.

25) Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin cevabı yüklemdir?

A) Konukları salonda bir süre oturduktan sonra nereye alalım?

B) Size gelen arkadaşların sizde kaç gün kalacaklarmış?

C) Apartmanın duvarlarını boyatmak için kaç kilo boya gerekir?

D) Yaptığın tüm çalışmalarının boşa gittiğini farz et, o zaman başka bir planın var mı?

Nesneler, öznenin yaptığı işten etkilenir. Yüklem ve özneyi bulduktan sonra cümleye “neyi, kimi, ne?” sorularından birini sorarak bu ögeyi buluruz.

26) Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin cevabı nesnedir?

A) Evin bahçesinde kime seslendin?

B) Bize geldiğinde ne getirdi?

C) Çocuğu sen mi çağırdın?

D) Yapılanlara üzüldün mü?

27) Buna göre aşağıdaki cümlelerden hangisinin cevabı öznedir?

A) Üzüntünüzün sebebi neymiş?

B) Hanginiz masadakileri toplamış?

C) Bu araba kaça satıldı?

D) Masadaki gazeteleri okudun mu?

28) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin cevabı dolaylı tümleçtir?

A) Sen derslerine nerede çalışırsın?

B) Doğum günü partisine neden gelmedin?

C) Akşam yemeğine halanları mı çağırdın?

D) Suyu kovaya doldurdun mu?

29) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin cevabı zarf tümlecidir?

A) Şunu masaya bırakır mısın?

B) Etkinlikte şiir okuyacak mısın?

C) Bu çocuk, annesini neden üzüyor?

D) Hangi elbiseyi giyeceksin?

30) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öğe sıralaması zarf tümleci, nesne ve yüklem şeklindedir?

A) Yazarın çok tartışılan psikolojik romanı yakın bir zamanda beyaz perdeye uyarlanacakmış.

B) Bu eleştirmenin analizlerinde olay, kişi ve sanatçının üslubu önemli hususlardandır.

C) Düzeltilmesi gereken bazı bölümler olduğu için romanımı yayımlamayı düşünmüyorum.

D) Halk edebiyatında şiirler genellikle saz eşliğinde söylenirdi.

31) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öğe sıralaması özne, nesne, zarf tümleci ve yüklem şeklindedir?

A) Sınavlarının iyi geçmesi onu çok sevindirmişti.

B) Yalnız hava değil, bulutlar da kirlendi.

C) Çocuklardan biri bahçe duvarına çıkmış.

D) Onunla hiçbir konuda orta yolu bulamadık.

32) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde öğe sıralaması zarf tümleci, özne, nesne, dolaylı tümleç ve yüklem şeklindedir?

A) Akşamleyin özellikle sıcak havalarda ailece sahil parkına gezmeye giderdik.

B) İşlek bir caddede olduğu için bu apartmanın dairelerinden sürekli araba sesleri duyarsınız.

C) Televizyonda izlediği bir habere üzülen Mine Teyze bir anda ağlamaya başladı.

D) Ben eşyaların taşınmasını istemediğim için kimse onları bir adım ileriye bırakamaz.

33) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu yüklem üzerindedir?

A) Bu adamı kaç defa burada gördün?

B) Yemeklerimizin çoğu bitmiş mi?

C) Bu araba nasıl görünüyordu?

D) Sözlerimden neden bir şey anlamıyorsun?

34) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu özne üzerindedir?

A) Senden başka herkes bize geldi.

B) Bazı arkadaşlar henüz gelmemiş.

C) Zor dediklerini ben yaptım.

D) O çok düşünceli biridir.

35) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu nesne üzerindedir?

A) Kardeşimin oltasına büyük bir levrek balığı takılmıştı.

B) Bana doğru koşarak geldiği için elimle uyararak koşmamasını istedim.

C) Tercih formunu doldurduktan sonra rehber öğretmenime verdim.

D) Damdaki adam bize seslenerek şeyler anlatmaya çalışıyordu.

36) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde vurgu dolaylı tümleç üzerindedir?

A) Düşen adama yardım etmek isteyen Hüsniye Teyze koşarcasına ilerliyordu.

B) Sanatlı anlatımdan yoksun olsa da yapıt tüm doğallığıyla insanı etkiliyor.

C) Söz verip de gelmeyen arkadaşım okuldayken gönlümü almaya çalışıyordu.

D) Neşe dolu gözlerle bana bakan çocuk, benden bir cevap bekliyordu.

Bahçedeki kurumuş otların yandığını gören Celal ateşin ağaçlara ulaşmasını engellemek için yangının önünü suyla kesiyordu.

37) Bu cümle öğe dizilişi yönüyle aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir?

A) Yazarın başarılı anlatımı okuyucuyu etkiliyor.

B) Önümüzdeki günlerde badana yapacağız.

C) Kardeşim, erkenden yatsa da bir türlü uyuyamadı.

D) İşyerindeki adam dün evrakları gizlice almış.

Yan sınıftan arkadaşım ders bitince beni bahçede bekleyecekmiş.

38) Bu cümle öğe dizilişi yönüyle aşağıdakilerden hangisiyle özdeştir?

A) Simitçi öne eğilerek tepsideki simitlerden birkaçını çocuğa uzattı.

B) Gülten Dayıoğlu’nun kitaplarını bir kitabevinden temin ettik.

C) Arkadaşlarımın içinde olmadık sözler söyleyerek beni üzdü.

D) Bana karşı yaptıkların nedeniyle seninle konuşmak istemiyorum.

Sunucu öğrenci iki beyitlik bir şiir okuduktan sonra folklor grubunu alana davet etti.

39) Bu cümlenin öğe dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Özne, nesne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, yüklem

B) Özne, zarf tümleci, nesne, dolaylı tümleç, yüklem

C) Özne, zarf tümleci, dolaylı tümleç, nesne, yüklem

D) Özne, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci, yüklem

Son zamanlarda taşra edebiyatına olan ilgi gittikçe artıyor.

40) Bu cümlenin öğe dizilişi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Zarf tümleci, dolaylı tümleç, özne, zarf tümleci, yüklem

B) Zarf tümleci, özne, zarf tümleci, yüklem

C) Özne, zarf tümleci, yüklem

D) Özne, yüklem