Çözülemeyecek sözel mantık sorusu yoktur. Çünkü her biri kendi içinde gerekli bilgi, püf noktası ve ipuçlarını barındırır. Yeter ki sabırlı ve dikkatli olmalı, bol bol sözel mantık sorusu çözmelisiniz. Burada sözel mantık soru tiplerinden ve soruların çözümünde işinize yarayacak bazı tekniklerden bahsedeceğim. Ayrıca çözümlü örnekler üzerinden püf noktalarına değineceğim. İşte, sözel mantık konu anlatımı:
8. Sınıf Sözel Mantık Konu Anlatımı
A) Sözel Mantık Sorularını Çözerken Dikkat Edilmesi Gerekenler
1) Gerektiğinde Tüm Olasılıkları Değerlendirmeliyiz.
Verilen bilgilerden yola çıkıldığında bazen farklı senaryolar ortaya çıkabilir. Bunlardan sadece biri veya birkaçı kesin cevabı ortaya çıkarabilir. O yüzden her bir çözüm yolunu sabırla denemeniz gerekir.
2) Her Soru İçin Bağımsız Düşünelim.
Her sorunun diğerinden bağımsız ve kendi içinde bütün olduğunu unutmayın. Ortak sözel mantık sorularında madde madde verilen bilgilere dikkat etmelisiniz ancak cevabını bulduğunuz bir sorunun diğerinin cevabını ortaya çıkaracağını söyleyemeyiz. Mesela ortak bilgiye dayalı 2 soruluk sözel mantık sorusunda ilk sorunun cevabı genellikle ikinci soru için ipucu olmayabilir.
Örnek Sorular:
Aşağıdaki 2 soruyu verilen bilgilere göre cevaplayınız.
Bir kitap fuarına giden Nevzat, Yağmur, Duygu, Oktay ve İrem adlarındaki 5 kişi roman veya öykü türündeki kitaplardan sadece birini almıştır. Ayrıca aldıkları kitap türü hakkında şunlar bilinmektedir:
– 3 kişi öykü, 2 kişi roman almıştır.
– Oktay ile İrem aynı türden kitap almıştır.
– Nevzat ile Yağmur farklı tür kitap almıştır.
1. Soru: Yağmur’un roman aldığı biliniyorsa aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?
A) Oktay öykü kitabı almıştır.
B) Duygu roman almıştır.
C) Nevzat ile İrem farklı tür kitap almıştır.
D) Yağmur ile Duygu aynı tür kitap almıştır.
Çözüm: Verilen bilgilere göre Nevzat, Yağmur, Duygu, Oktay ve İrem’in aldıkları kitap türleri tablodaki gibidir. Bu nedenle Nevzat ile İrem’in farklı tür kitap aldığı bilgisi yanlıştır. Her ikisi de öykü kitabı almıştır. Doğru cevap: C
2. Soru: Duygu’nun aldığı kitap hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenemez?
A) Yağmur’la aynı kitabı almıştır.
B) Oktay’la farklı tür kitap almıştır.
C) Öykü kitabı almamıştır.
D) İrem’le farklı tür kitap almıştır.
Çözüm: Her soru kendi içinde değerlendirilmeli. 1. sorunun kökünde verilen bilgiyle veya o sorunun cevabıyla yola çıkılmamalı. Yalnızca başta başta verilen 3 maddeye bakmak gerekir. O yüzden yeni bir tablo oluşturmalıyız. Tabloya göre Nevzat ile Yağmur’un aldığı kitap türü bilinemez. bu yüzden cevap: A
3) Verilen Bilgiye Sadık Olmalıyız.
Her soruyu, verilen bilgiler dahilinde ama sınırlarının dışına da çıkmadan çözmeye çalışın. Gerçekte karşılaşmayacağınız ya da öyle olmayacağını düşünseniz bile verilen bilgiyi kabul edip soruyu çözün. Mesela uçak seferlerinde tek uçak, süresi gerçeğe göre daha kısa olabilir. Bir hedefe varılır varılmaz aynı dakika hatta saniyede etkinlik başlayabilir. (Dinlenme veya molaya ihtiyaç duyulmayabilir.)
Örnek: Ahmet’in İstanbul’a varma saati 18.30 ise -özel olarak verilmediği sürece- aynı şehirde 18.30’da başlayan toplantıya katılabilir. (Sanki toplantı otobüs terminalinin içinde.)
4) İpuçlarından Faydalanabiliriz.
Verilen bilgilerden bazıları başka bilgilerin doğru veya yanlış olabileceğini ortaya koyabilir.
Örnek:
Meliha, Ceren, Aykut, Hülya ve Taner bir kafeye gidip kahve veya çay istemiştir. Herkesin yalnızca bir içecek istediği siparişle ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir:
– 3 kişi çay, 2 kişi kahve istemiştir.
– Ceren ile Hülya aynı içecekten istemiştir.
– Melih ile Aykut farklı içecek istemiştir.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?
A) Ceren çay istemiştir.
B) Melih çay istemiştir.
C) Aykut kahve istemiştir.
D) Taner çay istemiştir.
Çözüm: Ceren ile Hülya aynı içecek istemişse bu çay olacak çünkü Melih ile Aykut farklı içecek istemiş. Biri çay diğeri kahve olacak. Taner’in ne istediği verilmemiş ancak yukarıdaki son iki bilgi sayesinde onun da kahve istediğini anlarız. Bilinen siparişler şu şekildedir:
Çay içenler: Ceren ile Hülya
Kahve içen: Taner
Melih ile Aykut çay veya kahve içebilir. O yüzden hakkında yazılanların kesin yanlış olduğunu söyleyemeyiz ancak Taner çay değil kahve istemiştir. Cevap: D
5) Adım Adım İlerlemeliyiz.
Bir sorunun ön bilgilerini okurken her birini ayrı ayrı değerlendirin çünkü onlar sizi cevaba götüren basamaklardır ancak bazıları kesin ve net olmayabilir.
6) Kelime Oyunlarına Dikkat Edelim.
Sözel mantık sorularında verilen “ve, veya, ile, ne…ne, hem…hem, de, yalnız, sadece, hemen önce, hemen sonra, yan yana, art arda…” gibi ifadelere dikkat etmelisiniz:
– Pınar kalem ve defter almıştır. (Her ikisini de almıştır.)
– Cemal ayakkabı veya mont alacak. (İkisinden birini alacak.)
– Ne pazartesi ne de salı gidecek. (Pazartesi ve salı gitmeyecek.)
– Misafirlere hem kısır hem de kurabiye ikram ettik. (İkisini de ikram etmiş.)
– Yanında yalnız çocuğu vardı. (Yanında başka biri yok.)
– Beden eğitimi dersinde basket atacak öğrenciler şu şekilde sıraya geçmiştir: Zeynep, İrem’den hemen önce; Hakan’dan hemen sonradır. (Verilen bilgiye göre oluşan sıralama: Hakan, Zeynep, İrem art arda dizilmiştir ve aralarında herhangi biri yoktur.)
– Törende konuşma yapacak öğrencilerin sıralaması şu şekildedir: Defne, Ersin’den önce; Tülin’den sonradır. (Bu bilgiye göre önce Tülin, sonra Defne, daha sonra Ersin konuşacaktır ancak aralarında başka birileri olabilir.)
7) Soru Kökünde İstenen Bilgiye Dikkat!
Özellikle altı çizili olan “ulaşılamaz, söylenemez” ile “kesinlikle yanlıştır” gibi ifadeler çok önemli ve bunları birbirleriyle karıştırmamalısınız.
Örnek: Kerem, kuru fasulyeyi yemiş, sonra tatlılardan sütlaç veya şekerpare isteyecektir.
Bu bilgiden yola çıkarak:
– Kerem kesinlikle kuru fasulye yemiştir, buna ulaşılır.
– Kerem tatlılardan sütlaç da yiyebilir şekerpare de. Bu ikisinin olma ihtimali var ancak sadece birini yiyeceğini söylemek yanlıştır.
B) Çözme Yöntemine Göre Sözel Mantık Soruları
Sözel mantık soruları genellikle belli başlı kalıp halinde karşınıza çıkar. Bu kalıplara aşina olduğunuzda çıkan soruları kolaylıkla çözebilirsiniz. Peki, bu kalıp sorular hangileridir? İşte cevabı: zaman, mekan, tür, alan veya kişiye göre sorulan; bu şekilde tablo ya da sıralama ile çözülen kalıp sorulardır.
1) Zamana Göre Sıralama Yapılan Sözel Mantık Soruları
Seyahat, nöbet, etkinlik gibi olayların gerçekleşme zamanı hakkında çıkan sorulardır. “hemen önce, hemen sonra, art arda, peş peşe…” gibi ifadelere dikkat etmek, sıralamayı ona göre yapmak gerekir.
Örnek Soru:
Aynı okulda görev yapan Ceyda, Ersin, Ömer, Defne ve Ebru adındaki beş öğretmen hafta içi günlerde okulun bahçesinde nöbet tutmaktadır. Beş kişinin tuttuğu gün ile ilgili şunlar bilinmektedir:
– Bahçede yalnızca bir kişi nöbet tutacaktır.
– Ceyda ile Ömer peş peşe günlerde nöbet tutuyordur.
– Defne pazartesi günü nöbet tutmaktadır.
– Ceyda, Ebru’dan 3 gün sonra nöbet tutacaktır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Defne ile Ersin arasında iki kişi vardır.
B) Ebru çarşamba günü nöbet tutacaktır.
C) Ömer perşembe günü nöbet tutacaktır.
D) Ceyda salı günü nöbet tutacaktır.
Çözüm: Zamana göre yapılacak sıralamayı oluşturmak için yukarıda verilen dört maddeye dikkat etmeniz gerekir. Kesin bilgi içerdiği için üçüncü madde ile başlamak daha uygundur. Daha sonra diğer maddeler için geçerli aşağıdaki gibi bir sıralama yapılabilir:
Bu nedenle doğru cevap: C
2) Mekâna Göre Sıralama Yapılan Sözel Mantık Soruları
Yan yana ya da arka arkaya dizilen varlıkların sıraları sorulur. Bu tür sorularda da “hemen önce, hemen sonra, art arda, peş peşe…” gibi ifadelere dikkat etmek, sıralamayı ona göre yapmak gerekir.
Örnek Soru:
Bir okulun düzenlediği şiir okuma yarışmasına katılan Aybüke, Bartu, Zahide, Bilge, Soner, Nazan ve Ömer’in sıralaması hakkında aşağıdakiler bilinmektedir:
– Bilge, Ömer ve Zahide son üçte yer almaktadır.
– Bartu ile Ömer yan yanadır.
– Soner Nazan’dan hemen sonra, Aybüke’den hemen öncedir.
Yukarıdaki verilenlere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?
A) Aybüke ile Bartu yan yanadır.
B) Nazan ile Zahide arasında 4 kişi vardır.
C) Soner 2. sıradadır.
D) Ömer 5. sıradadır.
Çözüm: Verilen bilgilerden yola çıktığımızda ortaya çıkan kesin sıralama aşağıdaki gibidir:
1. sırada Nazan, 2. sırada Soner, 3’te Aybüke, 4’te Bartu, 5’te Ömer
Bilge ve Zahide’nin hangi sırada olduğu bilinemez. Bu nedenle cevap: B
3) Tür, Alan ya da Kişiye Göre Sıralama Yapılan Sözel Mantık Soruları
Bu tür sorularda verilerden yola çıkarak tür, alan ya da kişiye göre gruplandırma yaparız.
Örnek Soru:
Bir otelde müşteriler için, masa tenisi, su sporları ve tekne turu olmak üzere toplam üç ayrı eğlence sunmaktadır. Ebru, Fulya, Rıfat, Faruk, Selçuk, Erkan, Ece, Füsun ve Mehtap’ın bu etkinliklere katılımı ile ilgili aşağıdaki bilgiler verilmiştir:
– Masa tenisine iki, su sporlarına üç, tekne turuna da dört kişi katılacaktır.
– Ebru, Selçuk ve Ece aynı etkinliğe katılacaktır.
– Fulya, Rıfat ve Füsun aynı etkinliğe katılacaktır.
– Faruk; Mehtap’la farklı, Rıfat’la aynı etkinliğe katılacaktır.
Buna göre aşağıdakilerden hanisi kesinlikle doğrudur?
A) Ebru su sporlarına katılacaktır.
B) Rıfat masa tensine katılacaktır.
C) Selçuk tekne turuna katılacaktır.
D) Mehtap su sporlarına katılacaktır.
Çözüm: Verilen bilgilerde yola çıkarak isim ve etkinlik gruplandırmasını şu şekilde oluşturabiliriz. Görüldüğü gibi Ebru, su sporlarını tercih ettiği için doğru cevap: A
