Soru İşareti Nedir, Görevleri Neler ve Nerelerde Kullanılır?

Yazılı iletişimi yalnızca kelimelere yüklemek, noktalama işaretlerini görmezden gelmek iletişimi kesintiye uğratır. Noktalama işaretleri, düşüncelerin sağlıklı iletilmesinde önemli araçlardan biridir. Bu araçları yerinde kullanmak iletişimin aksamasını önler. Nokta ya da virgül kadar olmasa da sıklıkla kullandığımız diğer işaretlerden biri de soru işaretidir. Merak ve öğrenme isteği ile hayata bakan insanların kafasındaki belirsizliğin kağıttaki sembolü olan soru işaretinin hangi durumda kullanıldığı, hangi durumda gerekmediğini anlatacağım.

İşte; soru işaretinin kullanıldığı yerler, görevleri, önemli püf noktaları, kullanım alanlarına dair örnekler ve kullanılmaması gereken durumlar:

Soru İşareti

Öncelikle şunu netleştirelim: Soru ifadesinin (soru eki veya soru kelimesi) olduğu her durumda soru işareti kullanılmaz.

Cevap beklenen ifadelerden sonra soru işareti gelir.

Örnekler:

Yerdeki kalemi nereye bıraktın?

Bulaşıkları sen mi yıkayacaksın?

Yemeğin pişmesine ne kadar kaldı?

Bu resmi kim yaptı?

Yeni saç şeklimi nasıl buldun?

Böylesi işlere onu niye çağırırsın?

Buyurun efendim, ne aramıştınız?

Soru eki veya kelimesi bulunsa bile cevap beklenmeyen ifadelerde soru işareti kullanılmaz.

Örnekler:

Onun niye tepki gösterdiğini bilmiyorum.

Çalışmamızın ne zaman biteceğini ben de söyleyemem.

Ondan kaç lira borç aldığımı unutmadım.

Binanın hangi günler temizleneceği listede yazıyor.

Soru eki veya kelimesi bulunmayan ama cevap beklenen durumlarda kullanılır. Bunlar genellikle tiyatro metinlerde karşılıklı konuşmalarda görülür.

Örnekler:

Adınız?

Doğum yeriniz?

Pınar?

Her biri soru anlamı taşıyan birden çok yüklemli cümleler virgül, noktalı virgül ya da bağlaçlarla ayrılmışsa sadece en sonda kullanılır.

Örnekler:

Hava yağmurlu olduğunda mı hüzünlü olurum ya da ben hüzünlü olduğum için mi bulutlar ağlar?

Zor günlerinde yanında değil miydim, her sıkıntılı anında sana yardım etmedim mi?

Sıfatlar nedir, cümle içinde nasıl bulunur ve görevleri nelerdir?

Açıklama metinlerinde genellikle tarih ya da yer adı bilgisinin kesin olmadığı durumlarda parantez içinde soru işareti kullanılır.

Örnekler:

Yunus Emre (1240?–1341)

Fuzûlî ( ? - 1556)

Soru işareti bir durum karşısında kuşku duyulduğunda parantez içinde kullanılır. Genellikle birinin yetersiz görüldüğü veya bir duruma inanılmadığında da soru işareti kullanılır.

Örnekler:

Gün boyu (?) beni düşünmüş.

Yoğun çalışması sayesinde (?) işi bitirebilmiş.

Soruları yarım saatte (?) çözmüş. 

Rica anlamı bildiren ya da bilinen bir durumu vurgulayan sözde soru cümlelerinde de kullanılır.

Örnekler:

Bana da ekmek alır mısın?

Önündeki tuzluğu verir misin?

Seni hiç üzer miyim?

Oraya iznin olmadan gider miyim?

Bu kadar basit bir soru çözülmez mi?

Hangi Sözcükler Soru Anlamı Bildirir?

1) Soru Edatı (mı/mi/mu/mü)

Örnekler:

Çalıştın mı, gidecekler mi, iyi misin, bana mı getirdin?..

2) Soru Zamiri (ne, nereye, kim, nereden...)

Örnekler:

Kim geldi, nereye çağırdı, ne aldın, hangisi iyi?..

3) Soru Sıfatı (nasıl, kaçıncı, hangi...)

Örnekler:

Nasıl bir ev, kaçıncı kat, hangi takım, kaç elma?..

4) Soru Zarfı (nasıl, neden, niçin, niye, ne diye, ne zaman...)

Örnekler:

Nasıl buldun, neden ağladın, niye gitmiyorsun, ne zaman çıkacaksın?..

5) Karşılıklı Konuşmalarda İsimler Soru Anlamı Bildirebilir.

Örnekler:

– Adınız?
– Ahmet
– Memleket?
– Kayseri
– Eğitim durumunuz?
– ...

Soru işareti konu anlatımını indirmek için tıklayınız.